Trẻ đi học trong những ngày đầu tiên thường khóc lóc, giận giữ và đeo bám bố mẹ. Đây là những biểu hiện phổ biến của “tâm lý sợ xa cách” ở trẻ. Hiểu được tâm lý này sẽ giúp cha mẹ hỗ trợ trẻ tốt hơn trong quá trình chăm sóc, đặc biệt là trong lần đầu cho con đi học. Vậy tâm lý sợ xa cách ở trẻ là gì?
Tâm lý sợ xa cách là gì?
Tâm lý sợ xa cách hay còn gọi là “lo lắng xa cách” ở trẻ là khi trẻ sợ bị chia xa với cha mẹ hoặc người chăm sóc. Tâm lý sợ xa cách là một trong những bước phát triển quan trọng của não bộ về mặt cảm xúc và hành vi của trẻ. Trẻ bắt đầu hiểu ra rằng sự vật, hiện tượng vẫn tồn tại ngay cả khi trẻ không nhìn thấy – khái niệm về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng. Khi không thấy cha mẹ, trẻ sẽ cảm thấy lo lắng, sợ hãi, cảm giác giống như một người không có khả năng tự vệ bị đưa ra khỏi người bảo vệ và chăm sóc. Đa số trẻ có tâm lý này khi được 8 tháng tuổi và phát triển đỉnh điểm trong giai đoạn từ 14 – 18 tháng và giảm dần cho đến khi 2 tuổi. Sau 2 tuổi, tâm lý sợ xa cách sẽ được kích hoạt nếu trẻ phải trải qua các sự kiện như: đổi trường mẫu giáo, ngày đầu tiên đi học, thay đổi người chăm sóc…
Tâm lý sợ xa cách khi đi học?
Lần đầu tiên đi học là một thử thách lớn với trẻ, đặc biệt là với trẻ trong độ tuổi mầm non. Có quá nhiều thứ lạ lẫm ở môi trường mới, hơn nữa lại không có người thân quen ở bên cạnh. Nên hầu hết trẻ sẽ có tâm lý lo lắng, sợ hãi, khóc lóc… Phần lớn trẻ sẽ làm quen được với môi trường mới và vượt qua được tâm lý này trong khoảng 2-3 tuần sau khi đi học. Nhưng cũng có một số trẻ rơi vào khủng hoảng tâm lý trở nên lầm lì, ít nói, dễ cáu gắt, dễ tủi thân, rối loạn giấc ngủ, khóc đêm… Với những trường hợp này, thì cha mẹ cần theo dõi sát xao và tích cực hỗ trợ trẻ hơn.
Cha mẹ cần lắng nghe và quan sát phản ứng của trẻ để chắc chắn rằng sự lo lắng của trẻ là do chia xa với cha mẹ chứ không phải vì một lý do nào khác như bị bạn bắt nạt, bị cô giáo đổi xử không tốt… Đôi khi vấn đề của trẻ có thể xuất phát từ những lý do rất trẻ con như không thích màu sơn tường, không thích hình nộm ở trường… Do ở độ tuổi đi học mầm non, khả năng ngôn ngữ còn hạn chế nên trẻ không nói ra được. Vì vậy, điều quan trọng nhất là cha mẹ cần xác định được nguyên nhân và tìm cách khắc phục.
Nếu đã loại trừ hết các nguyên nhân, mà trẻ vẫn không vượt qua được tâm lý lo lắng, sợ hãi, thì rất có thể trẻ đang rơi vào trạng thái rối loạn lo âu phân ly (rối loạn lo âu chia cách). Rối loạn lo âu phân ly là tình trạng phát triển không phù hợp ở trẻ, trẻ lo lắng quá mức khi bị tách rời khỏi nhà hoặc người thân.
Như thế nào là lo lắng quá mức?
Khi sự lo lắng cản trở cuộc sống của trẻ và cuộc sống của bạn.
Khi bạn thấy nỗi lo lắng của trẻ trầm trọng hơn những đứa trẻ khác cùng tuổi
Khi nỗi lo lắng của trẻ kéo dài ít nhất 4 tuần mà không có dấu hiệu suy giảm.
Hãy quan sát các biểu hiện của trẻ, nếu thấy trẻ sợ hãi khi bị tách khỏi người thân, hoặc từ chối việc chăm sóc của các cô giáo, hoặc từ chối ngủ ở những chỗ khác mà không có mẹ, hoặc thấy trẻ phàn nàn về cảm giác ốm yếu khi phải đến trường, hoặc trẻ lo lắng về một tai nạn xảy ra nếu không có cha mẹ ở bên… Nếu trẻ có các dấu hiệu trên, hãy cho trẻ đi khám sức khỏe tâm trí để được tư vấn và can thiệp kịp thời.